Tổn thất chung (General Average) là gì?

1. Phân Tích Các Yếu Tố Cụ Thể Của Tổn Thất Chung

Nguy Hiểm Chung (Common Peril):

Nguy hiểm chung là tình huống khi cả con tàu và hàng hóa đều gặp nguy hiểm tức thời và nghiêm trọng. Nguy hiểm này có thể đến từ các yếu tố tự nhiên như bão, biển động mạnh, hoặc các tai nạn nghiêm trọng như cháy nổ, va chạm. Điều này cũng có thể bao gồm các tình huống do con người gây ra, như hải tặc, cướp biển hoặc các sự cố kỹ thuật của tàu.

Mức độ nguy hiểm phải đe dọa đến sự an toàn của toàn bộ con tàu và hàng hóa, không chỉ ảnh hưởng đến một phần hoặc một bộ phận riêng lẻ. Nếu chỉ một bộ phận của hàng hóa hoặc một phần nào đó của tàu bị nguy hiểm thì không thể áp dụng tổn thất chung.

Hy Sinh Tự Nguyện và Hành Động Hợp Lý (Voluntary Sacrifice):

Hy sinh tự nguyện yêu cầu các quyết định được đưa ra phải là một hành động có chủ ý, được thực hiện nhằm cứu cả con tàu, và không phải là điều ngẫu nhiên hoặc ngoài ý muốn.

Hành động hy sinh có thể bao gồm việc vứt bỏ một phần hàng hóa (được gọi là jettison), phá bỏ một phần tàu, hoặc tiêu hủy các trang thiết bị trên tàu. Ví dụ, khi con tàu đang gặp bão, việc vứt bỏ container hàng hóa có thể là quyết định cần thiết để giúp tàu ổn định hơn, bảo vệ hàng hóa còn lại và chính con tàu.

Hành động hy sinh phải là lựa chọn hợp lý, được đưa ra để tránh thiệt hại lớn hơn hoặc bảo vệ tính mạng và tài sản, và thường do thuyền trưởng hoặc người có trách nhiệm ra quyết định.

Kết Quả Thành Công (Successful Outcome):

Một yếu tố quan trọng là hành động hy sinh phải mang lại kết quả thành công, tức là giúp con tàu và hàng hóa thoát khỏi nguy hiểm. Nếu hành động không đạt được kết quả như mong muốn, thì không được coi là tổn thất chung.

Trong trường hợp này, sau khi hành động hy sinh, tàu phải tiếp tục hành trình và đến được nơi an toàn, với phần lớn hàng hóa hoặc giá trị trên tàu được bảo vệ.

2. Quy Trình Chi Tiết Của Tổn Thất Chung

Tuyên Bố Tổn Thất Chung (Declaration of General Average):

Khi xảy ra sự cố, thuyền trưởng hoặc chủ tàu phải đưa ra tuyên bố chính thức về tình trạng tổn thất chung và thông báo cho tất cả các bên liên quan, bao gồm chủ hàng và công ty bảo hiểm.

Đây là một bước quan trọng để các bên đều được biết và chuẩn bị các thủ tục tài chính cũng như các tài liệu pháp lý cần thiết.

Điều Chỉnh Tổn Thất Chung (General Average Adjustment):

Điều chỉnh viên tổn thất chung sẽ thực hiện việc kiểm tra toàn bộ tổn thất và tính toán số tiền cần thiết mà mỗi bên phải đóng góp. Điều chỉnh viên sẽ yêu cầu các tài liệu về giá trị của tàu, hàng hóa và các chi phí phát sinh để tính toán tỷ lệ phân bổ chi phí.

Phân bổ chi phí dựa trên giá trị của tàu, hàng hóa và các chi phí cứu hộ. Điều chỉnh viên xác định chi phí nào thuộc tổn thất chung và chi phí nào phải được mỗi bên chịu.

Yêu Cầu Bảo Lãnh Tổn Thất Chung (General Average Guarantee):

Chủ tàu sẽ yêu cầu các chủ hàng hoặc đại diện của họ cung cấp một khoản bảo lãnh tổn thất chung từ công ty bảo hiểm hoặc ngân hàng của họ. Khoản bảo lãnh này là cam kết tài chính cho các chi phí mà chủ hàng sẽ phải đóng góp theo yêu cầu tổn thất chung.

Khoản bảo lãnh này giúp đảm bảo rằng nếu có các khoản chi phí phát sinh từ tổn thất chung, chúng sẽ được phân bổ và thu hồi một cách hợp lý từ các bên liên quan.

Thanh Toán và Hoàn Tất (Settlement and Completion):

Sau khi hoàn tất quá trình điều chỉnh tổn thất chung, các bên sẽ được yêu cầu thanh toán các khoản chi phí của mình. Các công ty bảo hiểm thường chi trả phần lớn các khoản chi phí này theo hợp đồng bảo hiểm hàng hóa hoặc bảo hiểm thân tàu.

Sau khi thanh toán đầy đủ, quá trình tổn thất chung được hoàn tất, và mọi bên đều đã hoàn thành trách nhiệm tài chính của mình.

3. Ví Dụ Chi Tiết về Tổn Thất Chung

Giả sử một con tàu chở container đang đi qua vùng biển Thái Bình Dương và gặp một cơn bão mạnh. Để tránh tàu bị nghiêng và có nguy cơ bị lật, thuyền trưởng quyết định vứt bỏ một số container chứa hàng hóa không cần thiết. Điều này giúp ổn định con tàu, giúp nó có thể vượt qua cơn bão một cách an toàn.

Khi đến cảng, các chủ hàng của những container bị mất có thể yêu cầu phân bổ chi phí từ các chủ hàng khác và chủ tàu, vì quyết định vứt bỏ hàng hóa này đã giúp cứu con tàu và bảo vệ toàn bộ hàng hóa khác.

Số tiền tổn thất này sẽ được điều chỉnh viên xác định và tính toán sao cho tất cả các bên liên quan cùng chia sẻ thiệt hại này một cách công bằng.

4. Lợi Ích và Tác Động Của Tổn Thất Chung

Đảm bảo sự Công Bằng: Tổn thất chung giúp bảo đảm rằng không một bên nào phải chịu hoàn toàn thiệt hại nếu hy sinh đó là để bảo vệ lợi ích chung. Mọi bên liên quan đều chia sẻ trách nhiệm một cách hợp lý.

Khuyến khích Hợp Tác Quốc Tế: Nguyên tắc này được quốc tế công nhận và giúp giảm bớt căng thẳng, tranh chấp pháp lý giữa các bên từ nhiều quốc gia khác nhau.

Giảm Thiểu Rủi Ro Tài Chính: Khi các chi phí tổn thất chung được các công ty bảo hiểm chi trả, nó giúp giảm thiểu tác động tài chính cho chủ tàu và chủ hàng.

Kết Luận

Tổn thất chung là một nguyên tắc quan trọng trong vận tải biển, giúp bảo vệ tính công bằng và ổn định trong các hoạt động vận tải quốc tế. Nguyên tắc này không chỉ giúp các bên chia sẻ thiệt hại khi đối mặt với những tình huống khẩn cấp trên biển, mà còn hỗ trợ tính minh bạch và hợp tác trong các giao dịch quốc tế. Điều này đóng góp vào sự an toàn và bền vững của ngành vận tải biển, mang lại lợi ích lâu dài cho thương mại toàn cầu.